Amasya Görüşmeleri (20–22 Ekim 1919)

Mustafa Kemal Paşa, yeni hükûmeti kurmuş olan ve Anadolu hareketine daha ılımlı bakan Ali Rıza Paşa’ya telgraf çekti.

Erzurum ve Sivas kongrelerinde kabul edilmiş olan kararlarla oluşan millî teşkilata saygılı olunması şartıyla kendisine yardım vaadinde bulundu. Bunun üzerine İstanbul Hükûmeti, Bahriye Nazırı Salih Paşa’yı Temsil Heyeti ile görüşmek amacıyla Amasya’ya gönderme kararı aldı.

Mustafa Kemal, Rauf Orbay ve Bekir Sami Beyler ile Salih Paşa arasında 20-22 Ekim 1919’da yapılan görüşmelerde alınan kararların bazıları şunlardır:

1. Hiçbir himaye ve manda kabul edilmeyecektir. Türk vatanının bütünlüğü ve bağımsızlığı korunacaktır.
2. Müslüman olmayan topluluklara, devletin siyasi egemenliğini ve sosyal dengesini bozacak ayrıcalıklar verilmeyecektir.
3. Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti, İstanbul Hükûmeti’nce tanınacaktır.
4. İtilaf Devletleri’yle yapılacak barış görüşmelerine Temsil Heyeti’nin de uygun gördüğü temsilciler gönderilecektir.
5. Osmanlı Mebusan Meclisinin güvenlik bakımından İstanbul’da toplanması uygun olmadığından Anadolu’nun güvenli bir yerinde toplanmalıdır.

Amasya Görüşmeleri sırasında Bekir Sami Bey, Mustafa Kemal, Rauf Bey

Amasya’da yapılan bu görüşme ve hazırlanan protokol ile İstanbul Hükûmeti, Temsil Heyeti’ni resmen tanımış oluyordu. Anadolu’nun güvenli bir yerinde meclisin yeniden açılması, halkın isteklerinin Osmanlı yönetimine iletilmesi açısından önemli bir karardı. Fakat meclisin İstanbul dışında toplanması hükmü, Kanun-ı Esasi’ye uygun olmadığı gerekçesiyle kabul edilmedi. Osmanlı yönetimi sadece Mebusan Meclisinin açılmasını uygulamaya koydu.