Birinci Dünya Savaşı Sona Ererken

1917’de yaşanan en önemli gelişmelerden biri de Rusya’daki Bolşevik İhtilali’dir. Rusya’da sosyal, siyasi sorunlarla beraber ekonomik sıkıntıların artmasıyla, Bolşevikler hükûmet darbesi yaparak iktidarı ele geçirdi (7 Kasım 1917).

İktidara gelen Bolşevik yönetimi, İttifak Devletleri ile 3 Mart 1918’de Brest Litowsk Antlaşması’nı imzalayarak savaştan çekildi. Bolşevik yönetimi, Çarlık hükûmetinin bütün gizli antlaşmalarını dünya kamuoyuna açıkladı. Böylece Osmanlı Devleti’nin paylaşıldığı gizli antlaşmalar da açığa çıktı. İtilaf Devletleri, Rusya’nın çekilmesiyle oluşan boşluğu ABD ile tamamladılar.

Savaş başlarken tarafsız olan ABD, İtilaf Devletleri’ne silah ve cephane satmaktaydı. Amerikan ticaret gemilerinin, Alman denizaltıları tarafından batırılması üzerine ABD, Almanya’ya savaş ilan etti (2 Nisan 1917). ABD savaşa katılınca müttefiklerine yardım etmek amacıyla Avrupa’ya kuvvet gönderdi. Böylece savaş kısa sürede İtilaf Devletleri’nin lehine sonuçlandı. ABD, I. Dünya Savaşı’na katılarak aynı zamanda ilk kez Monroe (Monrö) Doktrini’nden de ayrılmıştır.

Haziran 1917’de Yunanistan’ın da İtilaf Devletleri’nin yanında savaşa katılması, İttifak Devletleri üzerindeki baskıyı artırdı. İngiliz, Fransız ve Sırp kuvvetlerinin ortak taarruzu neticesinde Bulgaristan yenildi. Selanik Ateşkes Anlaşması (29 Eylül 1918) ile Bulgaristan savaştan çekildi. Bulgaristan’ın savaştan çekilmesiyle İngiltere ve Fransa, İstanbul ve Boğazlar üzerine harekete geçmek için hazırlandı.

Mondros Ateşkes Antlaşması İmzalandı

Osmanlı Devleti bu tehlike karşısında ateşkes istedi ve Mondros Ateşkes Antlasması’nı İtilaf Devletleri ile imzaladı (30 Ekim 1918). Avusturya-Macaristan İmparatorluğu, iç karışıklıklarının da artmasıyla birlikte, Villa Gusti Ateşkesi’ni imzalayıp savaştan çekildi (3 Kasım 1918). İtilaf kuvvetlerinin Batı Cephesi’ndeki ağır taarruzu karşısında Almanya da Rethondes (Rethıns) Ateşkes Antlaşması’nı (11 Kasım 1918) imzalayarak savaştan çekildi. Böylece dört yıl süren I. Dünya Savaşı da sona erdi.

İngiltere, savaştan en kârlı çıkan devlet oldu. Almanya, Avusturya-Macaristan, Rusya ve Osmanlı İmparatorlukları savaş sonunda dağıldı. Bu topraklarda Türkiye Cumhuriyeti, Polonya, Çekoslovakya, Yugoslavya, Macaristan gibi yeni millî ve bağımsız devletler kuruldu. Sömürgecilik anlayışı yerini manda ve himaye anlayışına bıraktı. Rusya’da Sosyalizm, Almanya’da Nazizm, İtalya’da Faşizm gibi yeni siyasi rejimler ortaya çıktı. I. Dünya Savaşı’nda kimyasal silahlar, denizaltı ve tank gibi savaş araçları ilk kez kullanıldı. Milyonlarca insan hayatını kaybetti. Dünya barışını korumak amacıyla Cemiyet- i Akvam (Milletler Cemiyeti) kuruldu.

I. Dünya Savaşı sonrasında Avrupa haritası

I. Dünya Savaşı sonunda yenilen devletlerle imzalanan barış antlaşmalarının koşulları çok ağırdı. Bu ağır koşullar, II. Dünya Savaşı’nın çıkmasının en önemli nedenlerinden biri olmuştur.