Halifeliğin Kaldırılması (3 Mart 1924) Sebepleri ve Önemi

3 Mart 1924 tarihinde halifelik makamı kaldırıldı. Halifeliğin kaldırılmasının Türk tarihi açısından önemi oldukça büyüktür. Yazının devamında halifeliğin kaldırılmasının sebepleri ve önemi hakkında özet bilgiye yer verildi.

Halifeliğin Kaldırılmasının Sebepleri

• Halife Abdulmecit’in TBMM’nin belirlediği kurallara uymaması.
• Halifeliğin laiklikle bağdaşmaması.
• Halifeliğin cumhuriyet rejimi ile çelişki içinde olması
• Halifelik makamının cumhuriyet karşıtları için sığınak haline gelmesi.
• Halifelik makamının yapılacak inkılaplar için uygun görülmeyişi
• İslam ülkelerinde sömürgeleri olan Avrupalı devletlerin halifeliği temsil eden Türkiye’yi kendileri için potansiyel tehdit olarak görmesi.

Halifeliğin Kaldırıldığı Gün

• Tevhid-i Tedrisat Kanunu kabul edildi.
• Şer’iyye ve Evkaf Vekaleti kaldırılarak yerine Vakıflar Genel Müdürlüğü ve Diyanet İşleri Başkanlığı kuruldu.
• Genel Kurmay Başkanlığı ve Milli Savunama Bakanlığının yetkilerini bünyesinde bulunduran Erkan-ı Harbiye Vekaleti kaldırılarak; yerine Genel Kurmay Başkanlığı ve Milli Savunma Bakanlığı oluşturuldu.
• Böylece askeri yetki ile siyasi yetki birbirinden ayrılmış oldu.

Son Halife Abdülmecid Efendi

NOT: 19 Aralık 1924’de komutanlık ile milletvekilliği birbirinden ayrıldı. Olağan üstü durumdan dolayı Kurtuluş Savaşı yıllarına komutanlardan bir kısmı aynı zamanda millet vekiliydi.

Osmanlı hanedanı mensuplarının yurt dışına çıkarılmasına karar verildi.

Açıklama: 1921 Anayasası şer’i hükümlerin yürürlüğünü TBMM’ye vermekle halifeliği yetkisiz ve sembolik duruma getirmiştir.

Halifeliğin Kaldırılmasının Önemi

• Laikliğe geçişin en önemli aşması oldu.
• Cumhuriyetin karakteri tam olarak belli oldu.
• Ümmetçilik en önemli dayanağını kaybetti.
• Ulusal egemenlik pekiştirildi.
• İnkılap süreci hızlandı.
• Dış ilişkilere yönelik soğukluk ortadan kalktı.