İki Savaş Arası Dönemde Rusya’da Bolşevik İhtilali

Çarlık Rusyası’nda modern endüstrileşmenin başlaması işçi sınıfının ortaya çıkmasına ve Batı Avrupa’da görülen liberal dalgalanmaların Rusya’da görülmesine neden oldu.

Bu zemin üzerinde Rusya’da işçi örgütlenmeleri ve işçi partileri ortaya çıktı. 1905’te Rus-Japon savaşındaki yenilginin yarattığı hayal kırıklığı ve ekonomik yükün ağırlığı, Petersburg’da bir ayaklanmaya yol açtı.

Ayaklanma bastırıldıysa da Çar II. Nikola, Rus Meclisini (Duma) açmayı ve bazı özgürlükleri tanımayı kabul etti. 1914’te I. Dünya Savaşı başladığında Rusya ekonomik zorluklar ve toplumsal hareketlerle uğraşmak zorunda kaldı. Savaşın başlaması yaşam koşullarını iyice zorlaştırdı. Rus halkı üç yıldır aç, silahsız ve bıkkın bir şekilde kendilerine göre anlamsız bir savaşı sürdürüyordu. Mart 1917’de başlayan ayaklanma sonucunda Çarlık yönetimi yıkıldı.

Bolşevikler hariç Rusya’daki bütün siyasi eğilimlerin katıldığı geçici bir hükûmet kuruldu. Kurulan hükûmet, ekonomik sorunları çözemediği gibi Almanya ile savaşı da devam ettirdi.

Savaş devam ederken Rus toplumunda barış arzusu yaygınlaşmış, ordudan kaçanların sayısı çoğalmıştı. “Barış, toprak ve ekmek” vaat eden Bolşeviklere halkın verdiği destek gittikçe arttı. Bu gelişmeler üzerine yeniden harekete geçen Bolşevikler, geçici hükûmeti devirerek iktidarı ele geçirdiler (7 Kasım 1917) ve Brest Litowsk Antlaşması ile de savaştan çekildiler. Topraklar kamulaştırılarak köylülere dağıtıldı, bankalar devletleştirildi. Kadın-erkek eşitliğini sağlamaya yönelik düzenlemeler yapıldı.

Rusya’da kurulan bu sosyalist düzen, kapitalist devletleri rahatsız etti. İtilaf Devletleri’nin desteklediği Çar yanlısı Beyaz Ordu, Sovyet yönetimine karşı saldırıya geçti. Üç yıl süren bu iç savaş Bolşeviklerin zaferi ile sonuçlandı. Fakat yaşanan iç savaşta on üç milyon insan ölmüş, ekonomi alt üst olmuş, sanayi üretimi dibe vurmuş ve kitlesel açlık sorunları başlamıştı.

Lenin, bunun üzerine NEP (Novaya Ekonomiçeskaya Politika) denen yeni ekonomi politikasını uygulamaya koydu. Büyük sanayi dalları, ulaşım, bankacılık ve doğal kaynaklar dışında kalan işletmelerin özel mülkiyetine izin verildi.