Londra Konferansı (21 Şubat-12 Mart 1921)

I. İnönü Muharebesi’nde Yunanlıların yenilmesi, BMM’nin dikkate alınması gerektiğini İtilaf Devletleri’ne gösterdi.

BMM’yi yok sayarak Sevr Antlaşması’nı uygulamanın mümkün olmayacağı anlaşıldı. Sevr Antlaşması üzerinde küçük değişiklikler yaparak antlaşmayı Türklere kabul ettirmek amacıyla İtilaf Devletleri Yunanistan’ın da katılımıyla Londra’da bir konferans düzenleme kararı aldılar. Fakat konferansa Türkleri temsilen sadece İstanbul Hükûmeti çağrıldı. BMM bu duruma itiraz edince İtalya, BMM’nin de katılmasını istemiş ve böylece bir ulusu temsilen iki hükûmet konferansa davet edilmişti.

Londra Konferansı’nda İstanbul Hükûmeti’ni Tevfik Paşa, BMM Hükûmeti’ni ise Bekir Sami (Kunduh) Bey temsil etti. İtilaf Devletleri, bu tutumlarıyla iki hükûmet arasındaki görüş ayrılıklarından yararlanmayı amaçlamışlardı.

Konferansta, Türk tarafı adına Tevfik Paşa’ya söz verildiğinde o, “Milletin gerçek temsilcileri BMM Hükûmeti temsilcileridir.” diyerek sözü Bekir Sami Bey’e bıraktı. Bekir Sami Bey, Türk Devleti’nin amaçlarını ve barışın koşullarını açıklayarak Misak-ı Millî’yi tüm dünyaya duyurdu. Fakat İtilaf Devletleri’nin amacı Sevr Antlaşması’nın şartlarında küçük değişikler yaparak bunları Türk tarafına kabul ettirmekti. Bu nedenle Misak-ı Millî’yi dikkate almadılar ve bir sonuç alınamadan konferans dağıldı.

Bekir Sami Bey; İngiliz, Fransız ve İtalyan temsilcilerle ayrı ayrı görüştü. Askerî, iktisadî ve idarî hükümler içeren ikili antlaşmalar imzalanmış ise de bunlar devletlerin eşitliği ilkesine ve bağımsızlığa aykırı görülerek, BMM tarafından onaylanmamıştır.

Londra Konferansı Heyeti

Londra Konferansı’nın her şeye rağmen çok önemli siyasal sonuçları oldu. BMM, İtilaf Devletleri’ne varlığını hukuken ve resmen tanıtmış oldu. Misak-ı Millî’yi ve Türk milletinin haklı davasını dünya kamuoyuna duyurdu. Türklerin barış yanlısı olmadığı propagandaları da çürütülmüş oldu.

Türk tarafına Sevr’i kabul ettiremeyen İtilaf Devletleri, Yunanistan’ı yeniden harekete geçirdiler. Bu durum II. İnönü Muharebesi’ne yol açmıştır.