Moskova Antlaşması (16 Mart 1921)

1917’de Rusya’da, Çarlık rejimi yıkılmış, yerine Sovyet yönetimi kurulmuştu. Sosyalizmin yayılmasını istemeyen Batılı gelişmiş devletler; Sovyet Rusya sınırları içindeki Çarlık yanlılarını desteklemiş ve ayaklanmaları kışkırtmışlardı.

İtilaf Devletleri’nin Sevr Antlaşması’na dayanarak İstanbul ve Çanakkale Boğazlarıyla birlikte Anadolu’nun çeşitli yerlerini işgal etmeleri, Sovyetler Birliği’nin geleceğini ve güney sınırlarının güvenliğini tehlikeye düşürmüştü. Bu nedenlerden dolayı Sovyetler Birliği, TBMM Hükûmeti ile iyi ilişkiler kurarak, İtilaf Devletleri’ne karşı mücadele eden TBMM Hükûmeti’ni siyasi ve ekonomik açıdan destekleme kararı aldı.

TBMM adına; Ali Fuat Paşa, Yusuf Kemal ve Dr. Rıza Nur Beyler tarafından imzalanan antlaşmanın önemli maddeleri şunlardır:

1. Her iki taraftan birinin tanımadığı devletler arası bir antlaşmayı diğeri de tanımayacaktır.
2. Sovyet Rusya, Misak-ı Millî’yi tanıyacaktır.
3. Sovyet Rusya kapitülasyonlardan vazgeçmiştir.
4. Boğazların geleceğine Karadeniz’e kıyısı olan ülkelerin katılacağı konferansta karar verilecektir.
5. Batum, Gürcistan’a bırakılacaktır.
6. Osmanlı Devleti ile Çarlık Rusyası arasında yapılmış olan antlaşmalar geçersiz sayılacaktır.

Moskova – 1921

Bu antlaşmayla Sovyet Rusya, Sevr Antlaşması’nı reddederek Misak-ı Millî’yi tanımış oldu. Batum’un Gürcistan’a bırakılmasıyla Misak-ı Millî’den ilk ödün verilmiş oldu.