Sakarya Meydan Muharebesi (23 Ağustos–13 Eylül 1921)

Kütahya-Eskişehir Muharebeleri’nden sonra Sakarya Irmağı’nın batısına yerleşen Yunan ordusunun kuvvetleri: 120.000 er, 386 top, 2.768 makineli tüfek, ve 18 uçaktan oluşmaktaydı.

Sakarya Irmağı’nın doğusunda savunma düzeni alan Türk ordusunun kuvvetleri: 96.326 er, 196 top, 825 makineli tüfek ve 2 uçaktan oluşmaktaydı.

Kral Konstantin, hazırlıklarını tamamlayan Yunan ordusuna “Ankara’ya!” emrini verdi. 23 Ağustos 1921 sabahı Yunan ordusunun saldırısı ile Sakarya Meydan Muharebesi başladı. Bütün cephe boyunca çok şiddetli savaşlar oldu.

100 kilometrelik bir cephe üzerinde süren savaşlar sırasında, Türk cephesi yer yer kırılmış, cephenin yönü kuzey-güney doğrultusundan, doğu-batı yönüne dönmüştü. Top sesleri Ankara’dan duyulur hâle geldiğindeYunan süvari öncü birlikleri de Polatlı’ya kadar ilerlemişti. Bunun üzerine Başkomutan Mustafa Kemal, orduya şu emri verdi: “Hattı müdafaa yokur, sathı müdafaa vardır. O satıh, bütün vatandır. Vatanın her karış toprağı vatandaşın kanıyla ıslanmadıkça, terkedilemez…”. Bu emir ve strateji gereği Türk mevzileri birçok noktada kırıldığı halde, her alan ısrarla savunuldu. Kaybedilen her hattın gerisinde yeni bir savunma hattı oluşturuldu.

Başkomutan Mustafa Kemal Paşa, Sakarya Muharebesi’ni yönetirken

Düşmanın ilerleyişi yavaşladı ve durdu. 22 gün ve 22 gece devam eden savaş, 13 Eylül 1921’de Türk ordusunun zaferi ile sonuçlandı. Mustafa Kemal Paşa’nın “Sakarya Melhame-i Kübrası” olarak nitelediği bu savaşın kazanılmasında, en küçük rütbeden en üst rütbedeki askerlere; özellikle de Fevzi Paşa ve Başkomutan Mustafa Kemal’e kadar herkesin büyük bir payı vardır. Öyle ki; bu savaşta askerlerine cesaret vermek için ön saflarda vuruşan 350 subay şehit düşmüştür. Bu nedenle Sakarya Meydan Muharebesi’ne “Subay Savaşı” da denir.

Sakarya Meydan Muharebesi krokisi

Yunanlılar bu savaşın sonunda saldırı güçlerini kaybettiler ve savunmaya çekildiler. Böylece Türklerin 1683’te Viyana önlerinden başlayan geri çekiliş dönemi de son buldu. 19 Eylül 1921’de TBMM tarafından Başkomutan Mustafa Kemal’e, kanunla “Mareşal” rütbesi ve “Gazi” unvanı verildi.

Sakarya Zaferi’nin dış politikada da çok önemli sonuçları oldu. Kafkas Cumhuriyetleri ile Kars Antlaşması yapılırken, Fransızlarla da Ankara Antlaşması imzalandı.