Demokrat Parti Kurulma Sebepleri (1946)

DP, Adnan Menderes, Fuat Köprülü, ve Refik Koraltan ve CHP’den ayrılan Celal Bayar öncülüğünde kurulmuştur. DP’nin kuruluş nedenlerine değinmeden önce, bu temel bilgiyi vurgulamak önemlidir.

1946 seçimleri açık oy gizli tasnif esasına göre yapıldığından CHP zafer kazandı. Ancak 1950 seçimleri için gizli oy açık tasnif kabul edildi ve DP ezici bir çoğunlukla seçimleri kazandı. Bu, CHP dışında bir parti tarafından ilk kez Türkiye’de iktidarın elde edilmesi anlamına geliyordu. DP hükümeti, 27 Mayıs 1960 askeri darbesine kadar devam etti ve devrin başbakanı Adnan Menderes, 17 Eylül 1961’de idam edildi.

Demokrat Parti Kuruluş Sebepleri

• Parti içi muhalefetin artması,
• II. Dünya Savaşı’nın demokratik devletlerin zaferiyle sonuçlanması,
• Türkiye’nin çok partili hayata hazır hale gelmesi gibi faktörler bir araya gelerek CHP içinde muhalefetin artmasına neden oldu.

Türkiye’nin siyasi tarihinde önemli bir yeri olan Demokrat Parti, ülkenin çok partili siyasi hayatına geçiş sürecinde ortaya çıktı. Bu süreçte, Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşundan beri var olan tek parti yönetimi, çeşitli siyasi, sosyal ve ekonomik sebepler nedeniyle eleştirilmeye başlandı. Özellikle II. Dünya Savaşı sonrasında, Türkiye hızlı bir değişim süreci yaşamaya başladı ve bu süreç, çok partili siyasi hayata geçişle sonuçlandı.

Demokrat Parti (DP), Türkiye’nin çok partili siyasi hayatına geçiş döneminde ortaya çıkan bir siyasi partidir. DP’nin kuruluşunda, Türkiye’nin siyasi, sosyal ve ekonomik sorunları önemli bir rol oynamıştır. Özellikle 1940’lı yılların sonlarına doğru, Türkiye’de hızlı bir ekonomik büyüme yaşanmış, ancak bu büyüme sadece belirli bir kesimin yararına olmuştur. Bu durum, toplumsal ve ekonomik adaletsizliklerin artmasına neden olmuş ve mevcut siyasi yapının eleştirilmesine yol açmıştır. DP, halkın taleplerini dikkate alan bir siyasi parti olarak ortaya çıkmış ve ekonomik, sosyal ve siyasal reformlar yaparak halkın desteğini kazanmıştır. Partinin kurucuları arasında Celal Bayar, Adnan Menderes ve Refik Koraltan gibi önde gelen siyasi figürler yer almaktadır.

DP iktidarı, 1950 yılındaki seçimlerde büyük bir zafer kazanarak Türkiye’nin siyasi hayatında tarihi bir dönüm noktası olmuştur. Bu başarı, Türkiye’nin çok partili siyasi hayatındaki ilk başarılı geçişin habercisi olmuştur. DP hükümeti döneminde, Türkiye ekonomik, siyasal ve sosyal alanlarda önemli reformlar yapmıştır. Kalkınma hamlesi başlatılmış, sanayileşme süreci hızlandırılmış ve tarım sektörü modernize edilmiştir. DP hükümetinin dış politikada izlediği politikalar da değişmiş, Türkiye Batı ile daha yakın ilişkiler kurmuştur. Ancak, DP iktidarı döneminde yaşanan bazı tartışmalar ve siyasi istikrarsızlıklar, sonunda 1960 yılındaki askeri darbeyle sonuçlanmıştır.

Demokrat Parti’nin kuruluşu, Türkiye’de yaşanan siyasi, sosyal ve ekonomik sorunlara çözüm bulmak isteyen bir muhalefet hareketi olarak gerçekleşti. Parti, halkın taleplerini dikkate alarak, ekonomik, sosyal ve siyasal reformlar yaparak Türkiye’nin çok partili siyasi hayatına geçiş sürecinde önemli bir rol oynadı. DP iktidarı döneminde Türkiye, Batılı ülkelerle ilişkilerini güçlendirerek NATO’ya üye oldu ve Batı dünyasıyla entegrasyonunu hızlandırdı. Bu dönemde eğitim, sağlık ve sosyal güvenlik gibi alanlarda da önemli reformlar gerçekleştirildi. Ancak siyasi muhalefetin baskı altına alınması, basın özgürlüğünün kısıtlanması ve ülkedeki Kürt azınlığa yönelik politikalar gibi bazı olumsuzluklar yaşandı. Ekonomik büyümenin yarattığı olumsuz sonuçlar ve yaşanan ekonomik kriz ise Türkiye’nin 1960 yılında askeri darbe ile karşı karşıya kalmasına neden oldu. Bu nedenlerle DP’nin siyasi tarihinde tartışmalı bir yeri vardır.